Założenia programowe

Podstawą prawną do pracowania i realizacji programów korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie stanowi art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493).

Niniejszy program opracowany został na podstawie wytycznych do tworzenia modelowych programów korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, stanowiących załącznik nr 2 do Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (warszawa 2006r.) oraz na podstawie programu o nazwie Domestic Abuse Intervention Project of Duluth, który powstał na początku lat 80-tych w Minnesocie. Dużą wagę przywiązuje się w nim do skoordynowania różnych działań w społeczności wobec problemu przemocy. Przemoc jest definiowana jako przejaw męskiej władzy i kontroli nad kobietą. Jest nią nie tylko fizyczne znęcanie się, ale także groźby, izolowanie, upokarzanie.

Program ma charakter edukacyjno-korekcyjny. W części edukacyjnej skoncentrowany jest na przekazaniu szeroko pojętej wiedzy na temat zjawiska przemocy, część korekcyjna ukierunkowana jest na zdobycie umiejętności niestosowania przemocy, trening umiejętności społecznych i asertywności oraz naukę konstruktywnego rozwiązywania sporów i korzystania ze wsparcia społecznego.

Uczestnicy

Nabór i selekcja uczestników programu

Adresatami niniejszego programu są sprawcy przemocy domowej, dlatego zasadniczym warunkiem przyjęcia do programu jest uznanie przez nich faktu stosowania przemocy we własnej rodzinie.

  1. Uczestnikami programu mogą być:
  • osoby samodzielnie zgłaszające się,
  • osoby kierowane przez sąd, skazane za przestępstwo przeciwko rodzinie ze stwierdzeniem sprawstwa przemocy, korzystające z warunkowego zawieszenia wykonywania kary pozbawienia wolności,
  • osoby kierowane przez organy ścigania objęte procedurą Niebieskiej Karty,
  • osoby zobowiązane przez inne organy, instytucje i organizacje.
  1. Uczestnictwa w programie odmawia się:
  • osobom z poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi, w szczególności z zaburzeniami osobowości pogranicznej,
  • chorym psychicznie,
  • osobom uzależnionym od alkoholu i narkotyków z wyłączeniem osób, które przeszły lub są w trakcie podstawowego cyklu terapii uzależnień.

Odmowa uczestnictwa w programie następuje w czasie wstępnego rozpoznania diagnostycznego.

Rozpoznanie indywidualnej sytuacji obejmuje zadania:

  • rzeczywiste okoliczności skierowania do programu,
  • określenie czy uczestnik programu aktualnie stosuje przemoc,
  • formy i okoliczności przemocowych zachowań,
  • aktualną sytuację rodzinną i zawodową,
  • cechy osobiste istotne do pracy korekcyjnej,
  • doświadczenie związane z nadużywaniem alkoholu i narkotyków,
  • historia pomocy medycznej i psychoterapeutycznej w zakresie zaburzeń psychicznych,
  • kontakty z wymiarem sprawiedliwości.

Uzyskane informacje objęte są zasadą poufności z wyjątkiem informacji wskazujących na popełnienie czynów zabronionych przez prawo.

Reguły uczestnictwa w programie

Przed przystąpieniem do programu uczestnicy podpisują kontrakt określający zasady uczestnictwa w programie.

  1. Kontrakt zawiera:
  • formalne wymogi systematycznej obecności na zajęciach wraz z określeniem sankcji za uchlanie się od udziału w programie,
  • zobowiązanie do powstrzymywania się od przemocowych zachowań w kontaktach z członkami rodziny i innymi ludźmi,
  • zobowiązanie od powstrzymywania się od spożywania alkoholu i zażywania substancji psychotropowych,
  • obowiązek bezpiecznego i zgodnego z zasadami współżycia społecznego i zachowania w trakcie uczestnictwa na zajęciach,
  • uznanie osobistej odpowiedzialności za fakt stosowania przemocy w rodzinie.

Ponadto, kontrakt powinien zawierać informacje o monitorowaniu sytuacji rodzinnej i zachowań uczestnika programu.

  1. Wobec osób, których uczestnictwo w programie związane jest z decyzją sądu, policji lub prokuratury stosuje się powiadomienia tych organów o:
  • przystąpieniu sprawcy przemocy do programu,
  • każdej sytuacji uchylania się od udziału w programie,
  • zakończenia uczestnictwa w programie.

Fakt uczestnictwa w programie osób dobrowolnie zgłaszających się jest objęty tajemnicą.

Cele programu

Jednym z głównych założeń programu jest pomoc sprawcom w zaprzestaniu stosowania przemocy poprzez edukację mającą na celu:

  • uświadomienie sprawcy czym jest przemoc,
  • uzyskanie przez niego świadomości własnych zachowań przemocowych wobec bliskich,
  • rozpoznanie przez niego sygnałów ostrzegawczych zapowiadających zachowania przemocowe,
  • opracowanie „planu bezpieczeństwa” zapobiegającemu użyciu siły i przemocy,
  • nabycie nowych umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów, sporów w rodzinie bez użycia agresji,
  • naukę umiejętności partnerskiego układania stosunków w rodzinie, uczenie się korzystania z pomocy innych,
  • naukę umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć.

Zawartość programu

Zasadniczą część programu stanowi:

a) edukacja – przekazywanie wiedzy odbywa się w sposób aktywizujący uczestników, między innymi przez prowadzenie otwartej dyskusji oraz odwoływanie się do indywidualnych doświadczeń,

b) praca nad rozpoznawaniem i zmianą przekonań i postaw osobistych poprzez analizę sytuacji przedstawionych w programie oraz swoich własnych sytuacji życiowych,

c) ćwiczenia nowych konstruktywnych form myślenia i reagowania w grupie.

Podstawowe treści edukacyjne (bloki tematyczne):

  1. nie używanie przemocy,
  2. nie zastraszanie zachowania,
  3. szacunek,
  4. zaufanie i wsparcie
  5. szczerość i odpowiedzialność,
  6. szacunek seksualny,
  7. partnerstwo,
  8. negocjacje i sprawiedliwość.

Zakładane rezultaty

Działania diagnostyczne, edukacyjne i ćwiczenia mają przyczynić się do:

  • uświadomienia sprawcy, czym jest przemoc,
  • uzyskania przez niego świadomości własnych zachowań przemocowych wobec bliskich,
  • nabycie nowych umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów i sporów w rodzinie bez używania agresji,
  • nabycie umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć,
  • nabycie umiejętności partnerskiego współdziałania w rodzinie oraz korzystania z pomocy innych.

Monitoring i ewaluacja

  1. Przeprowadzenie badania ankietowego wśród uczestników zakwalifikowanych do programu, dotyczącego postaw wobec przemocy, przed rozpoczęciem programu oraz po zakończeniu działań korekcyjno – edukacyjnych.
  2. Monitorowanie sytuacji rodzin sprawców przemocy w rodzinie – informacje uzyskane z ośrodków pomocy społecznej właściwych ze względu na miejsce zamieszkania rodzin bądź informacje uzyskane bezpośrednio od rodzin – dwukrotnie w ciągu roku, w odstępach sześciomiesięcznych, od zakończenia oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych przez okres 3 lat.
  3. Współpraca z zespołami interdyscyplinarnymi oraz innymi organami, które zajmują się problematyką osób stosujących przemoc w rodzinie.

Sposób realizacji

Program przewiduje 15 spotkań grupowych po 4,5 godziny i 1 jednogodzinne spotkanie indywidualne na każdego uczestnika.

Planowane są następujące etapy:

Etap I – 1 spotkanie 60 minutowe, indywidualne na każdego uczestnika programu,

Etap II – 15 spotkań grupowych po 4,5 godziny każde, odbywające się raz w tygodniu, których celem jest przekazanie treści edukacyjnych połączonych z ćwiczeniami praktycznymi.

Zajęcia grupowe odbywać się będą w składzie 10 osób, przez dwie osoby.

Prowadzący zapoznają się także z sytuacją rodzinna i prawną osoby zgłaszającej się, diagnozując sytuację życiową oraz specyfikę stosowanej przemocy.

Informacje pozyskane od uczestników są objęte zasadą poufności.

Cały program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie będzie trwał 72,5 godziny.

Przyjmuje się, iż uczestnik ukończył program w całości po zaliczeniu łącznie co najmniej 64 godzin zajęć.